Badania obrazowe

Badanie EKG spoczynkowe

EKG spoczynkowe to badanie czynności serca przy pomocy elektrokardiografu – urządzenia rejestrującego jego aktywność elektryczną. Graficzny obraz pracy serca generowany przez to urządzenia nazywamy elektrokardiogramem. Jest to nieinwazyjne i całkiem bezbolesne badanie diagnostyczne, stanowiące podstawowe narzędzie we wstępnym rozpoznawaniu wad wrodzonych serca, choroby niedokrwiennej serca, arytmii i wielu innych chorób układu sercowo-naczyniowego.

Elektrokardiografia jest ważnym, ale tylko jednym z kilku elementów diagnostyki kardiologicznej. W rozpoznaniu choroby bierze się ponadto pod uwagę wywiad z pacjentem, badania fizykalne i laboratoryjne oraz inne niż spoczynkowe EKG rodzaje badań obrazowych.

Cele badania:

• rozpoznanie niektórych wrodzonych wad serca,
• ocena prawidłowości częstości i rytmu tętna,
• wykrywanie śladów przebytych w przeszłości zawałów serca,
• wykrywanie objawów trwającego zwału serca,
• rozpoznanie zapalenia worka osierdziowego lub mięśnia sercowego,
• wykrywanie zaburzeń poziomu elektrolitów we krwi,
• rozpoznanie zaburzeń przewodzenia impulsów elektrycznych w sercu,
• rozpoznanie choroby niedokrwiennej serca,
• ocena prawidłowości działania rozrusznika serca.

Wskazania do wykonania badania:

• wiek powyżej 40 lat, szczególnie w przypadku osób, należących do grup o podwyższonym ryzyku,
• uprawianie sportu wyczynowego lub zawód wymagający dużego wysiłku fizycznego,
• nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu,
• palenie papierosów,
• uwarunkowania genetyczne,
• chroniczny lub powracający ból w klatce piersiowej,
• duszności, kołatanie serca,
• utrata przytomności, zawroty głowy,
• nieuzasadnione wielkością wysiłku uczucie zmęczenia.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

brak

Przygotowanie do badania:

Badanie EKG nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Należy tylko unikać dużego wysiłku fizycznego bezpośrednio przed badaniem, bo mógłby on wpłynąć na prawidłowość obrazu zarejestrowanego przez aparat EKG. Z tych samych powodów dobrze jest przed badaniem zrezygnować z bardzo zimnych napojów, mocnej kawy i papierosów.

Przebieg badania:

Lekarza wykonującego badanie należy poinformować o stanie zdrowia, szczególnie o odczuwanych przed badaniem dolegliwościach. Przed rozpoczęciem badania lekarz lub pielęgniarka może poprosić o zdjęcie bransoletki i zegarka. Pacjent układa się w pozycji leżącej z odsłoniętymi: klatką piersiową, okolicami kostek i nadgarstków. Pacjent, który w tych warunkach odczuwa przenikliwy chłód, powinien poinformować o tym prowadzącego badanie, ponieważ dreszcze mogą negatywnie wpłynąć na jakość zapisu EKG.

Po odtłuszczeniu (a w razie potrzeby także miejscowemu wygoleniu) i zwilżeniu skóry żelem przewodzącym, na klatce piersiowej oraz w okolicach kostek i nadgarstków umieszcza się za pomocą niewielkich przyssawek elektrody. Pielęgniarka lub lekarz przeprowadzający badanie włącza zapis elektrokardiograficzny – w tym czasie należy w miarę możliwości unikać poruszania się. Na prośbę osoby prowadzącej badanie należy zrobić wdech i na chwilę wstrzymać oddech. Cały zapis trwa zwykle nie dłużej niż 5-10 minut.

Po badaniu na skórze mogą pozostać ślady żelu przewodzącego, które łatwo jest usunąć przy pomocy chusteczki papierowej lub ligniny.

Czas oczekiwania na wynik:

Wynik spoczynkowego badania EKG pacjent otrzymuje bezpośrednio po badaniu, jeśli nie jest wymagany opis sporządzony przez lekarza kardiologa. Wynik z opisem wydawany jest zwykle tego samego dnia – o czas oczekiwania na opis należy zapytać lekarza.

Badania alternatywne i uzupełniające:

• próba wysiłkowa,
• badanie holterowskie 24h,
• badanie holterowskie 7-dniowe,
• holterowskie badanie ciśnienia tętniczego,
• echo serca.

Holter ciśnieniowy

Całodobowy monitoring tętniczego ciśnienia krwi, czyli ciągły pomiar ciśnienia metodą Holtera, (tzw. Holter ciśnieniowy lub Holter RR), to procedura diagnostyczna często stosowana w kardiologii, samodzielnie lub jako uzupełnienie badania EKG. Stosowana jest też w neurologii, jako metoda pomagająca określić pochodzenie bólu i zawrotów głowy. Zaletą tej metody jest długi, 24-godzinny okres pomiarów oraz fakt, że wykonywane są one w naturalnym otoczeniu pacjenta i w trakcie jego normalnych czynności życiowych. To ważne, bo tradycyjne, ambulatoryjne badanie ciśnienia u niektórych pacjentów wywołuje mimowolne reakcje organizmu (tzw. reakcja „nadciśnienia białego fartucha”), które mogą obniżyć jakość uzyskanych wyników. Pomiar ciśnienia w warunkach domowych, bez obecności personelu medycznego, może więc być cennym źródłem bardziej miarodajnych informacji. Holterowskie, 24-godzinne badanie ciśnienia to zabieg nieinwazyjny i bezbolesny, któremu poddać się mogą osoby w różnym wieku i o różnym stanie zdrowia.

Cele badania:

• wykrywanie nadciśnienia tętniczego,
• wykrywanie wahań ciśnienia tętniczego w rytmie dobowym,
• pomiar ciśnienia tętniczego podczas snu,
• wykluczenie neurologicznego podłoża migren i zawrotów głowy,
• ocena efektywności farmakologicznego leczenia nieprawidłowego ciśnienia krwi,
• inicjowany przez pacjenta pomiar ciśnienia tętniczego w sytuacjach nagłych

Wskazania do wykonania badania:

• podejrzenie nadciśnienia u kobiet w ciąży,
• podejrzenie niepotwierdzonego w ambulatoryjnym badaniu nadciśnienia tętniczego,
• chroniczne lub powracające bóle lub zawroty głowy,
• znaczne różnice pomiędzy wynikami pomiaru ciśnienia krwi w trakcie kolejnych badań ambulatoryjnych.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

brak

Przygotowanie do badania:

Holterowskie dobowe badanie ciśnienia tętniczego nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. W ciągu doby poprzedzającej badanie nie należy spożywać alkoholu. Ponieważ zestaw do dobowego pomiaru ciśnienia krwi składa się z mankietu na ramię pacjenta oraz aparatu rejestrującego, który noszony jest pod ubraniem, warto wybrać się do poradni w luźnym ubraniu z szerokim rękawem. Należy unikać tkanin, które łatwo elektryzują się, bo ładunki elektrostatyczne mogą zakłócić pracę urządzenia. Przed wyjściem do lekarza dobrze jest wziąć kąpiel lub prysznic, bo podczas badania (czyli przez około 24 godziny) będzie to niemożliwe. Przed założeniem holtera pacjent powinien odpocząć przez 10-15 minut.

Przebieg badania:

Po zaprogramowaniu urządzenia lekarz lub pielęgniarka na ramieniu pacjenta umieszcza mankiet, który przewodem ciśnieniowym połączony jest z aparatem rejestrującym. W zależności od typu zastosowanego urządzenia, rejestrator umieszczany jest na pasku spodni lub po prostu przewieszany przez ramię lub szyję. Po przygotowaniu holtera do pracy lekarz uruchamia tryb zapisu i pacjent może powrócić do domu, gdzie w trakcie jego codziennych czynności życiowych ciśnieniomierz będzie dokonywał okresowych pomiarów ciśnienia (zwykle co 15-30 minut w ciągu dnia i co pół godziny lub co godzinę w nocy).

Pacjent powinien prowadzić notatki z opisami wszelkich nietypowych objawów, zmian samopoczucia (np. ból, osłabienie, zawroty głowy), nastroju (lęk, silne zdenerwowanie) oraz okresów zwiększonej lub obniżonej aktywności (np. forsowny marsz, bieg, drzemka), wraz z podaniem dokładnego czasu ich wystąpienia. Odnotowujemy też godziny posiłków i przyjmowania leków.

Jeśli aparat wyposażony jest w przycisk, uruchamiający pomiar na żądanie, należy go użyć, jeśli nastąpi nagła zmiana samopoczucia lub wystąpią nietypowe objawy.

Gdyby urządzenie uległo awarii, lub zachowywało się nietypowo, pacjent powinien telefonicznie poinformować poradnię o zaobserwowanych problemach, a w przypadku, gdyby taki kontakt był niemożliwy (np. nocą), pacjent powinien możliwie dokładnie opisać obserwowane zjawisko, podając także dokładny czas jego wystąpienia.

W trakcie badania nie można korzystać z kąpieli i prysznica. Choć aparaty holterowskie wykonane są solidnie, lepiej jest nie narażać ich na uszkodzenia mechaniczne – należy chronić je przed upadkiem, zawilgoceniem lub zerwaniem przewodów.

W przypadku wadliwego działania urządzenia, wywołującego u pacjenta dyskomfort (np. ból ramienia, obrzęk lub zsinienie), o takiej sytuacji należy poinformować poradnię, a badanie przerwać.

Po zakończeniu badania, urządzenie zostanie w poradni odłączone, a zebrane przez dane pomiarowe przekazane zostaną do analizy.

Czas oczekiwania na wynik:

Odczyt danych z rejestratora holterowskiego, a następnie ich analiza i przygotowanie opisu mogą zająć kilka dni. O termin odbioru wyników należy zapytać pielęgniarkę lub lekarza.

Badania alternatywne i uzupełniające:

• EKG spoczynkowe,
• badanie holterowskie 24h,
• badanie holterowskie 7-dniowe,
• próba wysiłkowa,
• echo serca.

Holter 24h

Ambulatoryjne badania EKG przy wszystkich swoich zaletach mają też pewne wady. Należy do nich krótki, „wyrywkowy” charakter badania, w wyniku którego powstaje obraz pracy serca, obejmujący jedynie kilka minut z 24 godzin (a więc blisko 1500 minut), jakie liczy każda doba. Nie znaczy to, że ambulatoryjne, spoczynkowe badania EKG są bezużyteczne – są one w istocie bardzo cennym źródłem informacji – jednak pozwalają one zarejestrować i zaobserwować jedynie objawy występujące w pracy serca stale, lub takie, które wystąpią akurat w trakcie badania.

Holter 24h, to urządzenie umożliwiające monitoring i zapis istotnych parametrów pracy serca w sposób ciągły i przez całą dobę. Informacje uzyskane tą drogą obejmują więc wszystkie pory dnia i niemal każdy rodzaj normalnej aktywności pacjenta, np. sen, spacer, czy prace domowe. Dzięki temu lekarz może wykryć zaburzenia pracy serca, występujące w określonych okolicznościach, albo spontanicznie, ale tylko od czasu do czasu.

Holterowskie badanie EKG jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym i nie wymagającym ze strony pacjenta żadnych skomplikowanych czynności. Jego wartość w diagnostyce kardiologicznej została potwierdzona wieloletnią praktyką.

Cele badania:

• wykrywanie sporadycznych, napadowych zaburzeń rytmu serca,
• ocena prawidłowości częstości i rytmu tętna,
• wykrywanie bezobjawowego niedokrwienia mięśnia sercowego,
• korelacja fizycznych objawów odczuwanych przez pacjenta z charakterystyką pracy serca,
• analiza pracy rozrusznika serca,

Wskazania do wykonania badania:

• zaburzenia rytmu serca,
• nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu, zaburzenia krążenia,
• chroniczny lub powracający ból w klatce piersiowej,
• duszności, kołatanie serca,
• utrata przytomności, zawroty głowy,
• nieuzasadnione wielkością wysiłku uczucie zmęczenia.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

brak

Przygotowanie do badania:

Holterowskie dobowe badanie EKG nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Ważne jest jedynie, aby skóra w miejscach mocowania elektrod (czyli na klatce piersiowej) była czysta, a najlepiej pozbawiona owłosienia.

Przebieg badania:

Po zaprogramowaniu urządzenia lekarz lub pielęgniarka mocuje elektrody na klatce piersiowej pacjenta i podłącza je do miniaturowego rejestratora EKG. Pacjent otrzymuje informacje, dzięki którym będzie w stanie posługiwać się aparatem. Są to proste instrukcje, które obejmować mogą, na przykład, proste wciśnięcie przycisku, kiedy pacjent obserwuje u siebie określone objawy. Rejestrator mocowany jest na pasku, podobnie jak telefon komórkowy w etui. Waży jedynie kilkadziesiąt gramów i nie powinien być źródłem jakiegokolwiek dyskomfortu. Należy jedynie pamiętać, że przez cały okres badania nie należy korzystać z prysznica i kąpieli, ponieważ aparat holterowski nie jest urządzeniem wodoodpornym.

Po upływie doby pacjent ponownie odwiedza poradnię, gdzie pielęgniarka zdejmuje urządzenie i elektrody oraz informuje pacjenta o terminie odbioru wyników badania.

Czas oczekiwania na wynik:

Odczyt danych z rejestratora holterowskiego, a następnie ich analiza i przygotowanie opisu mogą zająć kilka dni. O czas termin odbioru wyników należy zapytać pielęgniarkę lub lekarza.

Badania alternatywne i uzupełniające:

• EKG spoczynkowe,
• próba wysiłkowa,
• badanie holterowskie 7-dniowe,
• holterowskie badanie ciśnienia tętniczego,
• echo serca.

Holter siedmiodniowy

Ambulatoryjne badania EKG przy wszystkich swoich zaletach mają też pewne wady. Należy do nich krótki, „wyrywkowy” charakter badania, w wyniku którego powstaje obraz pracy serca, obejmujący jedynie kilka minut z 24 godzin (a więc blisko 1500 minut), jakie liczy każda doba i 168 godzin, składających się na pełny tydzień. Nie znaczy to, że ambulatoryjne, spoczynkowe badania EKG są bezużyteczne – są one w istocie bardzo cennym źródłem informacji – jednak pozwalają one zarejestrować i zaobserwować jedynie objawy występujące w pracy serca stale, lub takie, które wystąpią akurat w trakcie badania.

Holter siedmiodniowy, to urządzenie umożliwiające monitoring i zapis istotnych parametrów pracy serca w sposób ciągły przez 7 dni. Informacje uzyskane tą drogą obejmują więc wszystkie pory dnia i niemal każdy rodzaj normalnej aktywności pacjenta, np. sen, spacer, czy prace domowe. Dzięki temu lekarz może wykryć zaburzenia pracy serca, występujące w określonych okolicznościach, albo spontanicznie, ale tylko od czasu do czasu.

Siedmiodniowe badanie holterowskie EKG jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym i nie wymagającym ze strony pacjenta żadnych skomplikowanych czynności. Jego wartość w diagnostyce kardiologicznej została potwierdzona wieloletnią praktyką.

Cele badania:

• wykrywanie sporadycznych, napadowych zaburzeń rytmu serca,
• ocena prawidłowości częstości i rytmu tętna,
• wykrywanie bezobjawowego niedokrwienia mięśnia sercowego,
• korelacja fizycznych objawów odczuwanych przez pacjenta z charakterystyką pracy serca,
• analiza pracy rozrusznika serca,

Wskazania do wykonania badania:

• zaburzenia rytmu serca,
• nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu, zaburzenia krążenia,
• chroniczny lub powracający ból w klatce piersiowej,
• duszności, kołatanie serca,
• utrata przytomności, zawroty głowy,
• nieuzasadnione wielkością wysiłku uczucie zmęczenia.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

brak

Przygotowanie do badania:

Holterowskie dobowe badanie EKG nie wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. Ważne jest jedynie, aby skóra w miejscach mocowania elektrod (czyli na klatce piersiowej) była czysta, a najlepiej pozbawiona owłosienia.

Przebieg badania:

Po zaprogramowaniu urządzenia lekarz lub pielęgniarka mocuje elektrody na klatce piersiowej pacjenta i podłącza je do miniaturowego rejestratora EKG. Pacjent otrzymuje informacje, dzięki którym będzie w stanie posługiwać się aparatem. Są to proste instrukcje, które obejmować mogą, na przykład, proste wciśnięcie przycisku, kiedy pacjent obserwuje u siebie określone objawy. Objawy te lub inne okoliczności, mogące mieć istotny wpływ na pracę serca, należy opisywać w dzienniku zdarzeń, z podaniem dokładnego czasu i rodzaju objawu lub zdarzenia. Rejestrator mocowany jest na pasku, podobnie jak telefon komórkowy w etui. Waży kilkadziesiąt gramów i nie powinien być źródłem jakiegokolwiek dyskomfortu. Trzeba tylko pamiętać, że przez cały okres badania nie należy korzystać z prysznica i kąpieli, ponieważ aparat holterowski nie jest urządzeniem wodoodpornym. Należy również unikać zbliżania do aparatu urządzeń elektrycznych, np. takich jak koce i poduszki elektryczne.

Po upływie całego okresu badania pacjent ponownie odwiedza poradnię, gdzie pielęgniarka zdejmuje urządzenie i elektrody oraz informuje pacjenta o terminie odbioru wyników badania.

Czas oczekiwania na wynik:

Odczyt danych z rejestratora holterowskiego, a następnie ich analiza i przygotowanie opisu mogą zająć kilka dni. O termin odbioru wyników należy zapytać pielęgniarkę lub lekarza.

Badania alternatywne i uzupełniające:

• próba wysiłkowa,
• spoczynkowe badanie EKG,
• badanie holterowskie 24h,
• holterowskie badanie ciśnienia tętniczego,
• echo serca,

Próba wysiłkowa EKG

Próba wysiłkowa (czasem nazywana testem wysiłkowym) to stosowane w diagnostyce kardiologicznej badanie pracy serca poprzez zapis EKG wykonywany w trakcie wysiłku fizycznego. Jest to badanie nieinwazyjne, bezpieczne i cenne jako źródło informacji o stanie zdrowia pacjenta. Ułatwia wykrycie przyczyn i ocenę skuteczności leczenia chorób naczyń wieńcowych i ocenę wydolności układu krążenia. Wykorzystuje się je także często w ocenie wydolności fizycznej osób przechodzących rehabilitację pozawałową, a także osób, których nawyki lub obowiązki zawodowe wiążą się z podejmowaniem dużego wysiłku fizycznego lub wymagają doskonałej formy fizycznej – sportowców, ratowników, pilotów itp. Próba wysiłkowa pozwala zarejestrować zmiany, które nie występują w zwykłym elektrokardiogramie.

Cele badania:

• rozpoznanie choroby niedokrwiennej serca,
• ocena skuteczności leczenia kardiologicznego,
• monitorowanie działania stymulatora serca,
• ocena wydolności fizycznej w chorobach zastawek aortalnych
• ocena wydolności fizycznej u pacjentów z wrodzonym blokiem przedsionkowo-komorowym,
• ocena stanu pacjenta po angioplastyce naczyń wieńcowych,
• ocena stanu pacjenta po wszczepieniu pomostów naczyniowych.

Wskazania do wykonania badania:

• chroniczny lub nawracający ból w klatce piersiowej,
• zmiany zaobserwowane w EKG spoczynkowym,
• uprawianie sportu wyczynowego lub zawód wymagający dużego wysiłku fizycznego,
• nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu,
• palenie papierosów,
• uwarunkowania genetyczne,

Przeciwwskazania do wykonania badania:

• niedawny zawał mięśnia sercowego,
• niestabilna dusznica bolesna lub choroba wieńcowa,
• nadciśnienie tętnicze z wynikiem powyżej 180/110,
• ciężka niewydolność lewokomorowa,
• ostre zapalenie wsierdzia, osierdzia lub mięśnia sercowego,
• zatory płucne lub obwodowe,
• ostre infekcje,
• wyraźne zaburzenia rytmu serca,
• zaawansowany wiek, niektóre choroby narządów ruchu, kalectwo,
• ogólnie zły stan pacjenta.

Przygotowanie do badania:

Przez kilka godzin przed próbą wysiłkową należy powstrzymać się od posiłków, mocnej kawy i herbaty i papierosów. Osoby przyjmujące leki powinny uzyskać od lekarza kierującego na test wysiłkowy informacje, czy konieczne jest (i kiedy) odstawienie leków przed badaniem. W poradni lepiej jest pojawić się kilkanaście minut przed terminem, niż w ostatniej chwili z potem na czole i zadyszką. Wskazany jest strój luźny i nie krępujący ruchów, a także sportowe lub inne wygodne obuwie.

Przebieg badania:

Lekarza wykonującego badanie należy poinformować o stanie zdrowia, szczególnie o odczuwanych przed badaniem dolegliwościach. Próba wysiłkowa składa się z trzech etapów badania:

Etap pierwszy: spoczynkowe badanie EKG, którego odczyt stanowić będzie wynik referencyjny. Na podstawie tego badania i wywiadu z pacjentem lekarz może też odpowiednio zaplanować próbę wysiłkową.

Etap drugi: próba wysiłkowa – pacjentom, którzy test wykonywać będą po raz pierwszy, prezentowana jest bieżnia (lub cykloergometr, czyli rower treningowy), mogą wtedy przećwiczyć poruszanie się na bieżni (lub rowerze). Po przygotowaniu skóry do zabiegu (odtłuszczenie, w razie potrzeby także wygolenie), na klatce piersiowej rozmieszczone zastają elektrody połączone z urządzeniem rejestrującym. Ich zadaniem są pomiary aktywności elektrycznej serca. Na kończynach górnych i dolnych umieszcza się elektrody monitorujące stan ich ukrwienia. W czasie badań EKG na ramieniu pacjenta znajduje się mankiet do pomiaru ciśnienia tętniczego.

Po uruchomieniu rejestratora pacjent zaczyna od powolnego spaceru po bieżni (lub równego, niezbyt szybkiego pedałowania na cykloergometrze). Co kilka minut lekarz zmienia kąt nachylenia i prędkość przesuwu bieżni (lub zwiększa opór pedałów roweru treningowego). Reakcja organizmu na zwiększony wysiłek jest obserwowana przez lekarza, a informacje o pracy serca i ciśnieniu krwi zapisywane są przez urządzenie rejestrujące w regularnych odstępach czasu. Uczucie zmęczenia, towarzyszące szczególnie ostatnim fazom badania, jest naturalne. Jednak w przypadku wystąpienia u pacjenta niepokojących objawów (zmęczenie uniemożliwiające kontynuację testu, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, duszności), powinien on niezwłocznie poinformować o nich lekarza. Czas badania zależy od wieku, kondycji fizycznej i stanu zdrowia pacjenta – jest zwykle od kilku do kilkunastu minut.

Czas oczekiwania na wynik:

Wynik próby wysiłkowej pacjent otrzymuje zwykle w dniu badania. Po jej zakończeniu lekarz odczytuje zapis EKG i po jego analizie przygotowuje opis wyników próby wysiłkowej, który wraz z graficznym zapisem EKG otrzymuje pacjent.

Badania alternatywne i uzupełniające:

• EKG spoczynkowe,
• badanie holterowskie 24h,
• badanie holterowskie 7-dniowe,
• echo serca,

Badanie USG tętnic kończyn górnych i dolnych (Doppler)

Dopplerowskie badanie USG tętnic kończyn górnych i dolnych to badanie ultrasonograficzne umożliwiające ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych i rozpoznanie zaburzeń tego procesu. Zaburzenia przepływu krwi w żyłach i tętnicach kończyn powodowane są przez zwężenia naczyń wywołane przez choroby krążenia lub urazy. Dopplerowskie USG żył i tętnic kończyn to badanie skuteczne, nieinwazyjne, całkowicie bezbolesne i bezpieczne.

Cele badania:

• ocena wydolności naczyń krwionośnych,
• rozpoznanie zaburzeń krążenia w tętnicach kończyn górnych i dolnych,
• diagnostyka chorób krążenia i zmian pourazowych.

Wskazania do wykonania dopplerowskiego badania tętnic i żył kończyn górnych i dolnych:

• objawy takie, jak drętwienie, marznięcie lub parestezja kończyn,
• bóle kończyn o niewyjaśnionym pochodzeniu,
• stany po urazach obejmujących naczynia krwionośne kończyn,
• utrudnione i przedłużone gojenie się ran na kończynach,
• stany po urazach szyi,
• kontrola po chirurgicznym leczeniu naczyń.
• podejrzenie zakrzepicy żył głębokich,
• żylaki i obrzęki kończyn,
• bóle, uczucie drętwienia i zaburzenia czucia w obrębie kończyn,
• uczucie ciężkości w obrębie kończyn, obrzęki i przekrwienia skóry.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

Brak przeciwwskazań bezwzględnych, jednak badanie może być utrudnione w przypadku występowania u pacjenta świeżych oparzeń lub ran szyi lub niezdolności pacjenta do pozostawania w bezruchu przez kilkunastominutowy czas badania.

Przygotowanie do badania:

Badanie dopplerowskie tętnic szyjnych nie wymaga specjalnego przygotowania. Jak w przypadku każdego innego badania, na badanie USG naczyń należy zabrać ze sobą dokument tożsamości i niezbędną dokumentację medyczną.

Przebieg badania:

Po przeprowadzeniu krótkiego wywiadu lekarskiego i odsłonięciu poddawanej badaniu kończyny, pacjent przyjmuje zaleconą przez lekarza pozycję. W zależności od obszaru i zakresu badania może to być pozycja stojąca, siedząca lub leżąca. Badanie polega na przyłożeniu głowicy USG do określonych obszarów kończyn i zapisie transmitowanych przez głowicę sygnałów w rejestratorze USG. Czas badanie mieście się w przedziale 20-40 minut. Po zakończeniu rejestracji, pozostałości żelu na skórze szyi można usunąć przy pomocy ligniny lub papierowego ręcznika.

Czas oczekiwania na wynik:

Po zakończeniu badania lekarz może pokrótce omówić jego wyniki oraz zaproponować dalsze postępowanie. Wynik badania w postaci wydruku komputerowego pacjent otrzymuje przed opuszczeniem gabinetu.

Badanie USG tętnic szyjnych (Doppler)

Dopplerowskie badanie USG tętnic szyjnych umożliwia rozpoznanie zaburzeń przepływu krwi w tętnicach szyjnych, spowodowanych zwężeniami naczyń na skutek miażdżycy. Jest to badanie skuteczne, nieinwazyjne, całkowicie bezbolesne i bezpieczne.

Cele badania:

• ocena drożności i diagnostyka ewentualnych zmian zapalnych i zwężeń tętnic szyjnych.

Wskazania do wykonania badania:

• objawy takie, jak utrata przytomności, omdlenia, szum w uszach, zawroty i bóle głowy, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy,
• zaburzenia pamięci lub zaburzenia równowagi,
• nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu,
• uwarunkowania dziedziczne (przypadki wymienionych tu chorób w rodzinie),
• przebyty udar lub zespoły niedokrwienia mózgu.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

Brak przeciwwskazań bezwzględnych, jednak badanie może być utrudnione w przypadku występowania u pacjenta świeżych oparzeń lub ran szyi lub niezdolności pacjenta do pozostawania w bezruchu przez kilkunastominutowy czas badania.

Przygotowanie do badania:

Badanie dopplerowskie tętnic szyjnych nie wymaga specjalnego przygotowania. Wystarczy ubrać się tak, żeby łatwo było w gabinecie odsłonić szyję.

Przebieg badania:

Po przeprowadzeniu krótkiego wywiadu lekarskiego i odsłonięciu szyi, pacjent kładzie się na plecach z głową nieznacznie odchyloną do tyłu. Ponieważ głowica aparatu USG jest w trakcie badania zwilżona żelem, górne części odzieży można osłonić ręcznikiem papierowym lub ligniną. Badanie polega na przyłożeniu głowicy USG do określonych obszarów szyi i zapisie transmitowanych przez głowicę sygnałów w rejestratorze USG. Czas badanie mieście się w przedziale 10-30 minut. Po zakończeniu rejestracji, pozostałości żelu na skórze szyi można usunąć przy pomocy ligniny lub papierowego ręcznika.

Czas oczekiwania na wynik:

Po zakończeniu badania lekarz może pokrótce omówić jego wyniki oraz zaproponować dalsze postępowanie. Wynik badania w postaci wydruku komputerowego pacjent otrzymuje przed opuszczeniem gabinetu.

Badanie USG jamy brzusznej

Badania USG narządów wewnętrznych to nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne badania diagnostyczne nerek, wątroby, pęcherzyka żółciowego, trzustki, śledziony, aorty brzusznej i innych naczyń odżywiających narządy wewnętrzne. Badania USG wykonywane są przy pomocy aparatu ultrasonograficznego, który poprzez emisję i rejestrację powracających fal ultradźwiękowych generuje wierny obraz stanu narządów wewnętrznych.

Cele badania:

• ocena kształtu i wielkości organów wewnętrznych,
• rozpoznanie nieprawidłowości w obrazie organów wewnętrznych,
• wykrywanie płynów w jamie brzusznej, guzów i torbieli,
• obserwacja pola operacyjnego w trakcie biopsji i innych procedur medycznych.

Wskazania do badania USG narządów wewnętrznych:

• nieprawidłowości w wynikach badań laboratoryjnych,
• bóle brzucha o ostrym i przewlekłym charakterze,
• urazy jamy brzusznej,
• wymioty i biegunki,
• utrata wagi ciała o niewyjaśnionych przyczynach.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

brak przeciwwskazań bezwzględnych, jednak badanie może być utrudnione albo niemożliwe w przypadku występowania u pacjenta świeżych oparzeń, świeżo zamkniętych złamań lub ran na powierzchni skóry w obszarze badania lub niezdolności pacjenta do pozostawania w bezruchu przez kilkunastominutowy czas badania.

Przygotowanie do badania:

Badanie USG jamy brzusznej wymaga od pacjenta pewnych przygotowań. Na badanie należy udać się na czczo, czyli nie mniej niż 8 godzin po ostatnim posiłku. W ostatnich godzinach przed badaniem należy też powstrzymać się od palenia tytoniu. Lekarz może też zalecić zażycie przed badaniem środka przeciw wzdęciom i wypicie 2-3 szklanek niegazowanej wody lub niesłodzonej herbaty. Są to warunki uzyskania w wyniku badania wyraźnego obrazu badanego narządu, należy więc ściśle stosować się do zaleceń lekarskich. Ponieważ w trakcie badania lekarz musi mieć dostęp do skóry na brzuchu pacjenta, dobrze jest na badanie udać się w lekkim, luźnym ubraniu.

Przebieg badania:

Po przeprowadzeniu przez lekarza krótkiego wywiadu lekarskiego, pacjent kładzie się na plecach i odsłania tors w okolicach brzucha. Badanie polega na przyłożeniu głowicy USG do skóry brzucha w miejscach, w których znajdują się poddawane badaniu narządy wewnętrzne. Jest to czynność zupełnie bezbolesna, choć niektórzy pacjenci odczuwają wtedy pewien dyskomfort z powodu uczucia chłodu i lekkiego ucisku w miejscach kontaktu głowicy USG ze skórą. Transmitowane przez głowicę i przetworzone przez aparat USG sygnały wyświetlane są w czasie rzeczywistym na monitorze i zapisywane w rejestratorze USG. Uzyskanie obrazu niektórych narządów (np. nerki) może wymagać ułożenia się pacjenta na boku. Czas badania mieście się w przedziale 10-20 minut. Po zakończeniu rejestracji, pozostałości żelu na skórze można usunąć przy pomocy ligniny lub papierowego ręcznika.

Czas oczekiwania na wynik:

Po zakończeniu badania lekarz może pokrótce omówić jego wyniki oraz zaproponować dalsze postępowanie. Wynik badania w postaci wydruku komputerowego pacjent otrzymuje przed opuszczeniem gabinetu.

Dermatoskopia

Dermatoskopia to nieinwazyjne, bezbolesne i całkiem bezpieczne, optyczne badanie zmian skórnych, umożliwiające ustalenie ich pochodzenia i rodzaju. Stosowane jest ono w rozpoznawaniu znamion skórnych barwnikowych łączących, dysplastycznych, mieszanych, a także zmian krwotocznych, brodawki łojotokowej, naczyniaka, nabłoniaka barwnikowego, czerniaka i innych. Badanie wykonuje się przy pomocy dermatoskopu – urządzenia wyposażonego w układ optyczny i źródło światła, umożliwiającego uzyskanie powiększonego, trójwymiarowego obrazu poddanej badaniu tkanki.

Cele badania:

• ustalenie charakteru i pochodzenia zmian skórnych.

Wskazania do wykonania badania:

• wszelkie nowe, szybko rozwijające się zmiany skórne,
• zmiany skórne o nieregularnych kształtach i niejednolitej barwie,
• występowanie na ciele znacznej ilości znamion, szczególnie o różnych kształtach,
• uwarunkowania dziedziczne podwyższające ryzyko (np. przypadki czerniaka u członków najbliższej rodziny),
• bardzo jasna cera i włosy, jasne tęczówki

Przeciwwskazania do wykonania badania:

• brak (badaniu mogą się poddać nawet osoby w trakcie leczenia i kobiety w ciąży).

Przygotowanie do badania:

Badanie dermatoskopowe nie wymaga od pacjenta żadnego szczególnego przygotowania.

Przebieg badania:

Przed użyciem dermatoskopu lekarz ogląda zwykle skórę w świetle naturalnym i zmienione miejsca bada dotykiem. Następnie na badany obszar skóry lekarz nanosi niewielką ilość olejku immersyjnego, który zapobiega odbiciom i rozproszeniu światła. Następnie zbliża do skóry okular dermatoskopu, który umożliwia obserwację skóry w 20-krotnym powiększeniu i w oświetleniu, które pozwala uzyskać wyraźny, trójwymiarowy obraz także głębszych struktur skóry. Na podstawie obserwacji mikroskopowej lekarz przeprowadza rozpoznanie rodzaju i charakteru badanych zmian. Typowe badanie jednego obszaru zmian trwa zwykle kilkanaście minut.

Czas oczekiwania na wynik:

Na wynik badania składa się opis obserwowanych zmian i ocena ich charakteru. O terminie odbioru wyniku badania poinformuje pacjenta lekarz.

Spirometria

Spirometria to badanie umożliwiające ocenę wydolności dróg oddechowych, powszechnie stosowane w rozpoznawaniu astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) i innych przewlekłych chorób układu oddechowego. Spirometria nie jest badaniem obrazowym, lecz badaniem czynnościowym, dostarczającym informacji na temat wybranych wskaźników wydolności płuc:

• objętości oddechowej (TV), czyli ilości powietrza wdychanego i wydychanego podczas normalnego oddychania,
• zapasowej objętości wdechowej (IRV), czyli ilości powietrza, o jaką pacjent jest w stanie pogłębić normalny oddech,
• zapasowej objętości wydechowej (ERV), czyli ilości powietrza, jaką pacjent już po normalnym wydechu jest jeszcze w stanie usunąć z płuc.

Cele badania:

Celem podstawowego badania spirometrycznego jest określenie tzw. pojemności życiowej płuc (TV, IRV, ERV). Rozszerzone badania mogą dostarczyć informacji ułatwiających rozpoznanie, czy przyczyną obserwowanych objawów chorobowych jest astma oskrzelowa, czy obturacyjna choroba płuc. Badania spirometryczne umożliwiają też ocenę reaktywności oskrzeli na czynniki drażniące lub wrażliwości błony mięśniowej oskrzeli na lek podany w aerozolu.

Wskazania do wykonania badania:

• podejrzenie chorób płuc (np. POChP)
• podejrzenie astmy oskrzelowej
• szybkie męczenie się
• bóle w klatce piersiowej
• przewlekły kaszel
• duszność w trakcie wysiłku lub w spoczynku
• palenie papierosów
• świszczący oddech
• deformacje klatki piersiowej
• rehabilitacja lub rekonwalescencja po terapii chorób układu oddechowego
• Przeciwwskazania do wykonania badania:
• rozpoznany tętniak aorty lub tętnic mózgowych
• operacje okulistyczne (konieczna konsultacja z lekarzem specjalistą)
• objawy bólu przy pełnym wdechu lub wydechu
• okres po przebytym zawale serca lub udarze mózgu (konieczna konsultacja z lekarzem specjalistą)
• krwioplucie o nieznanym pochodzeniu
• przebyte odwarstwienie siatkówki oka
• inne okoliczności, utrudniające swobodne oddychanie pacjenta w trakcie badania (np. uporczywy kaszel, albo bóle po operacji w obrębie jamy brzusznej lub klatki piersiowej)

Przygotowanie do badania:

Badanie spirometryczne nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań. Zaleca się jednak, aby przed badaniem pacjent:

• unikał wysiłku fizycznego na krótko przed badaniem
• unikał palenia papierosów i spożywania alkoholu przynajmniej w ciągu 4 godzin poprzedzających badanie
• włożył ubranie luźne, nie krępujące okolic klatki piersiowej
• unikał obfitych posiłków, kawy, herbaty i napojów gazowanych

Przebieg badania:

Przed badaniem należy podać lekarzowi informacje, niezbędne dla prawidłowej interpretacji wyników, takie jak płeć, wzrost, wiek, waga ciała. Podczas badania pacjent może pozostawać w pozycji siedzącej lub stojącej. Pacjent umieszcza w ustach jednorazowy, plastikowy ustnik, który elastycznym przewodem podłączony jest do spirometru. Na nosie umieszczony zostaje klips, uniemożliwiający oddychanie przez nos, aby całe wydychane powietrze trafiało do urządzenia pomiarowego. Sposób i sekwencja wdechów i wydechów zależą od rodzaju badania. Najczęściej wykonuje się tzw. badanie dynamiczne, w czasie którego pacjent najpierw robi kilka spokojnych wdechów i wydechów, a następnie powoli nabiera jak najwięcej powietrza i jak najmocniej i jak najdłużej wydmuchuje powietrze poprzez ustnik. Próby powtarzane są kilkukrotnie, co pozwala uzyskać bardziej miarodajne wyniki. Próba statyczna polega na kilkukrotnym, powolnym wdychaniu i wydychaniu powietrza.

Czas oczekiwania na wyniki:

Wyniki badania spirometrycznego mają postać liczb, opisujących wydolność dróg oddechowych pacjenta oraz procentowych wskaźników, porównujących uzyskane wyniki z wartościami optymalnymi. Urządzenie generuje też graficzny obraz pracy płuc. Typowe dla spirometrii wskaźniki to:

FVC – tzw. pojemność życiowa, czyli całkowita objętość wydychanego powietrza, która odzwierciedla efektywność sprężania i rozprężania płuc; odchylenia od normalnych wartości FVC mogą wskazywać na choroby płuc lub wady w budowie klatki piersiowej.

FEVı – oznacza objętość powietrza, jakie pacjentowi udało się wydmuchnąć w czasie pierwszej sekundy najmocniejszego wydechu; ten wskaźnik pomaga ocenić skalę zwężenia światła oskrzeli, czyli obturacji.

FEVı/FVC – ważny wskaźnik, obrazujący stopień obturacji drzewa oskrzelowego, nazywany wskaźnikiem Tiffeneau.

PEF – to wskaźnik uzyskiwany często w trakcie badania spirometrycznego, jednak przy pomocy innego urządzenia, o nazwie pikflometr; tak jak FEVı, wyraża on stopień obturacji (czyli zwężenia światła) oskrzeli.

Perymetria (badanie pola widzenia)

Perymetria to badanie okulistyczne, umożliwiające wyznaczenie zakresu pola widzenia oka. Pozwala ono uzyskać graficzną reprezentację obszaru widzianego nieruchomym okiem poprzez rzutowanie światła na powierzchnię półkuli. Dzięki komputerowej analizie uzyskanych w wyniku badania danych, możliwa jest precyzyjna analiza czułości różnych obszarów siatkówki i identyfikacja ubytków w polu widzenia pacjenta.

Cele badania:

• wykrywanie ubytków w polu widzenia,
• identyfikacja obszarów siatkówki oka o obniżonej czułości.

Wskazania do wykonania badania:

• objawy chorób układu nerwowego (szczególnie takie, jak utraty przytomności, omdlenia, zawroty i bóle głowy),
• stany po urazach głowy,
• zaburzenia widzenia peryferyjnego,
• podejrzenie jaskry, choroby nerwu wzrokowego, siatkówki lub naczyniówki.

Przeciwwskazania do wykonania badania:

brak (jednak ze względu na niezbędną dla skuteczności badania współpracę pacjenta z lekarzem, perymetrii nie wykonuje się zwykle u małych dzieci, osób z niedorozwojem lub zaburzeniami psychicznymi i u osób z zaburzeniami orientacji, np. z powodu zaawansowanego wieku, a także u osób z znacznymi zaburzeniami ostrości widzenia).

Przygotowanie do badania:

Badanie pola widzenia poprzedza wywiad lekarski i badanie ostrości wzroku. Pacjent powinien być zrelaksowany i wypoczęty.

Przebieg badania:

Perymetria to badanie, w którym pacjent odgrywa czynną rolę, ponieważ to udzielane lekarzowi przez pacjenta informacje są źródłem danych analitycznych. Dobra współpraca pacjenta z lekarzem jest więc w przypadku perymetrii warunkiem uzyskania rzetelnych wyników badań.

W trakcie badania pacjent siedzi na krześle, opierając podbródek i czoło na podpórkach znajdujących się przed półkolistą czaszą perymetru. W trakcie badania jednego oka, drugie oko jest zasłonięte. Badane oko należy skierować na punkt w centrum czaszy i przez cały okres badania nie zmieniać jego położenia. Następnie w różnych obszarach powierzchni czaszy zapalają się punkty świetlne o różnej jasności, pacjent informuje lekarza, kiedy dostrzega lub przestaje widzieć poszczególne punkty. Informacje te oznaczane są na schemacie pola widzenia, a następnie przetwarzane komputerowo. Jest to badanie nieinwazyjne i zupełnie bezbolesne, ale wymaga od pacjenta sporej koncentracji uwagi i dyscypliny (utrzymania oka w tej samej pozycji). Czas badania jednego oka wynosi około 10 minut.

Czas oczekiwania na wynik:

Wynik badania pola widzenia dostępny jest natychmiast po jego wykonaniu. Wynik badania z opisem lekarza można odebrać w gabinecie lub recepcji poradni w terminie wskazanym przez lekarza.